ในประเทศไทย การทำความเข้าใจเกี่ยวกับ "ภาษีบุคคลธรรมดา" หรือ "ภาษีบุคคล" เป็นสิ่งสำคัญสำหรับผู้ที่มีรายได้ ไม่ว่าจะเป็นพนักงานประจำหรือผู้ประกอบอาชีพอิสระ ภาษีบุคคลธรรมดานั้นเป็นภาษีที่เรียกเก็บจากบุคคลตามรายได้ ซึ่งรัฐนำไปใช้ในการพัฒนาสาธารณูปโภคและบริการต่าง ๆ ที่ส่งเสริมคุณภาพชีวิตของประชาชน
ใครมีหน้าที่เสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา?
บุคคลที่มีรายได้ในประเทศไทยมีหน้าที่ต้องเสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ซึ่งครอบคลุมถึง
ผู้มีถิ่นที่อยู่ในประเทศไทย - หมายถึงบุคคลที่อยู่ในประเทศไทยอย่างน้อย 180 วันต่อปี
บุคคลที่ไม่ได้มีถิ่นที่อยู่ในประเทศไทย - หากมีรายได้ที่เกิดขึ้นในประเทศไทยก็ยังต้องเสียภาษีเช่นกัน
เงินได้อะไรบ้างที่ต้องเสียภาษี?
ตามกฎหมายไทย รายได้ที่ต้องเสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา เรียกว่า "เงินได้พึงประเมิน" ซึ่งหมายถึงรายได้หรือผลประโยชน์ที่เกิดขึ้นระหว่างวันที่ 1 มกราคม ถึง 31 ธันวาคมของแต่ละปี ดังนี้:
เงิน - รายได้ที่ได้รับเป็นเงินสดตามเกณฑ์เงินสด เช่น เงินเดือน ค่าจ้าง โบนัส หรือรายได้จากการทำงานต่าง ๆ
ทรัพย์สินซึ่งอาจคิดคำนวณได้เป็นเงิน - ทรัพย์สินที่สามารถประเมินมูลค่าเป็นเงินและได้รับจริง เช่น ของขวัญ ของรางวัล หรือทรัพย์สินอื่นที่มีมูลค่าเงินสด
ประโยชน์ซึ่งอาจคิดคำนวณได้เป็นเงิน - สิทธิประโยชน์หรือผลตอบแทนที่สามารถคำนวณเป็นเงินได้ เช่น การใช้บริการที่มีผู้สนับสนุนค่าใช้จ่ายแทน ซึ่งต้องนำมาคำนวณเป็นรายได้
เงินค่าภาษีอากรที่ผู้จ่ายเงินหรือผู้อื่นออกแทนให้ - กรณีที่ผู้จ่ายเงินหรือบุคคลที่สามออกค่าภาษีแทน ถือเป็นรายได้ที่ผู้รับต้องนำมาคำนวณรวม
เครดิตภาษีตามที่กฎหมายกำหนด - การได้รับเครดิตหรือสิทธิลดหย่อนทางภาษีตามเงื่อนไขของกฎหมาย เช่น สิทธิลดหย่อนจากการลงทุน หรือการบริจาค
ผู้มีเงินได้มีหน้าที่ต้องยื่นแบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาอย่างไร และเมื่อใด?
แบบแสดงรายการที่ใช้มีดังต่อไปนี้
ชื่อแบบ | ใช้ยื่นกรณี | กำหนดเวลายื่น |
|---|---|---|
มีเงินได้พึงประเมินทุกประเภท | มกราคม - มีนาคม ของปีภาษีถัดไป | |
มีเฉพาะเงินได้พึงประเมินประเภทที่ 1ม.40(1) ประเภทเดียว | มกราคม - มีนาคม ของปีภาษีถัดไป | |
ภ.ง.ด. 93 | มีเงินได้ขอชำระภาษีล่วงหน้า | ก่อนถึงกำหนดเวลาการยื่นแบบตามปกติ |
ภ.ง.ด. 94 | ยื่นครึ่งปีสำหรับผู้มีเงินได้พึงประเมินเฉพาะประเภทที่ 5,6,7 และ 8 | กรกฎาคม - กันยายน ของปีภาษีนั้น |
ภ.ง.ด. 95 | คนต่างด้าวผู้มีเงินได้จากการาจ้างแรงงานจากสำนักงานปฏิบัติการภูมิภาค | มกราคม - มีนาคม ของปีภาษีถัดไป |
การยื่นแบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดามี 2 ระยะ
ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาครึ่งปี - ยื่นแบบครึ่งปีสำหรับเงินได้ประเภทที่ 5, 6, 7 หรือ 8 ที่ได้รับตั้งแต่เดือนมกราคมถึงมิถุนายน โดยต้องยื่นภายในเดือนกันยายนของปีนั้น ๆ ภาษีที่ชำระในครึ่งปีสามารถนำมาเป็นเครดิตหักออกจากภาษีสิ้นปีได้
ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาสิ้นปี - เป็นการยื่นแบบแสดงรายการเงินได้พึงประเมินที่ได้รับทั้งหมดในปีภาษี โดยยื่นภายในเดือนมีนาคมของปีถัดไป
ประโยชน์ของการวางแผนภาษี
การวางแผนภาษีเป็นการจัดการรายได้ให้มีประสิทธิภาพและลดภาระภาษีที่ต้องจ่าย เช่น การเลือกใช้สิทธิลดหย่อนต่าง ๆ หรือการวางแผนการลงทุนที่เหมาะสม
สิทธิลดหย่อนภาษีบุคคลธรรมดา
สิทธิลดหย่อนภาษีเป็นการลดภาระที่ต้องจ่ายภาษีบุคคลให้กับผู้มีรายได้ เช่น ค่าลดหย่อนครอบครัว ค่าลดหย่อนจากการออมเงินหรือการประกันสุขภาพ สิทธิเหล่านี้ช่วยให้คุณสามารถบริหารการเงินได้ดียิ่งขึ้น
เคล็ดลับการวางแผนภาษี
วางแผนการลงทุนในกองทุนที่ได้รับสิทธิลดหย่อนภาษี เช่น RMF หรือ SSF
ใช้สิทธิลดหย่อนให้ครบตามที่กำหนด เช่น การบริจาคเงิน การชำระค่าเบี้ยประกันชีวิต
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับภาษีบุคคลธรรมดา
คนต่างชาติที่ทำงานในไทยต้องเสียภาษีหรือไม่? ใช่ คนต่างชาติที่มีรายได้จากการทำงานในประเทศไทย ไม่ว่าจะเป็นเงินเดือน ค่าจ้าง หรือรายได้จากการประกอบธุรกิจในไทย ต้องเสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา โดยทั่วไปจะต้องเสียภาษีหากอยู่ในไทยครบ 180 วันในรอบปีภาษี แต่มีข้อยกเว้นในบางกรณี เช่น ผู้ที่มีสัญญาการทำงานระยะสั้น หรือมีสิทธิได้รับการยกเว้นตามสนธิสัญญาภาษีซ้อน
รายได้จากการขายทรัพย์สินต้องเสียภาษีหรือไม่? การขายทรัพย์สินบางประเภท เช่น อสังหาริมทรัพย์ หุ้น จะต้องเสียภาษีจากกำไรส่วนต่างที่เกิดขึ้น โดยอัตราภาษีจะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับประเภทของทรัพย์สินและระยะเวลาที่ถือครอง อย่างไรก็ตาม มีข้อยกเว้นบางประเภท เช่น การขายบ้านหลังแรกที่อยู่อาศัย
หากไม่ยื่นภาษีตามกำหนดจะเกิดอะไรขึ้น? ผู้ที่ไม่ยื่นแบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาตามกำหนด จะต้องเสียค่าปรับร้อยละ 1.5 ต่อเดือนของจำนวนภาษีที่ค้างชำระ นอกจากนี้ยังต้องเสียดอกเบี้ยตามอัตราที่กฎหมายกำหนด และอาจถูกกรมสรรพากรเรียกตรวจสอบเพิ่มเติม หากพบว่ามีการกระทำผิดกฎหมายภาษี อาจถูกดำเนินคดีตามกฎหมายได้"
การรู้จักภาษีบุคคลธรรมดาและการวางแผนภาษีอย่างเหมาะสมสามารถช่วยให้คุณรักษาความมั่นคงทางการเงินและสนับสนุนการพัฒนาประเทศ
ที่มา : กรมสรรพากร